9 روش محافظت از مینای دندان در ارتودنسی؛ راهنمای کامل پیشگیری از آسیب مینای دندان

ارتودنسی دندان فقط یک درمان ساده برای جابجایی و مرتب کردن دندان ها نیست؛ بلکه پروژه ای بزرگ برای مراقبت از سلامت دهان هم است. اگر امروز درباره روش های محافظت از مینای دندان در ارتودنسی چیزی ندانید، ممکن است بعد از پایان درمان هزینه و زمان زیادی را برای ترمیم آسیب های وارد شده پرداخت کنید. 

به دلیل اینکه مینای دندان در زمان ارتودنسی بیش از هر زمان دیگری در معرض آسیب قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم درباره آسیب مینای دندان در هنگام ارتودنسی و روش های پیشگیری از بروز این مشکل، اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار دهیم. 

چرا مینای دندان در ارتودنسی آسیب پذیرتر می شود؟

همان طور که می دانید مینای دندان یکی از سخت ترین و مقاومت ترین بافت های بدن انسان است؛ اما چرا در زمان ارتودنسی آسیب پذیر می شود؟!

زیرا به دلیل وصل شدن براکت ها و سیم های ارتودنسی، مسواک زدن و تمیز کردن دندان ها سخت تر می شود و بنابراین پلاک ها و باکتری ها به راحتی بر روی دندان ها و لابه لای براکت ها جمع می شوند. همچنین از طرفی خوردن بعضی از مواد غذایی در زمان استفاده از ارتودنسی ثابت منجر به سایش یا شکستن مینای دندان می شود.

تمام این عوامل دست به دست هم می دهند تا مینای دندان که مانند سپری از دندان ها محافظت می کند، حساس تر و آسیب پذیرتر شود. بنابراین قبل از انجام ارتودنسی حتما باید درباره روش های محافظت از مینای دندان در ارتودنسی اطلاعات داشته باشید و به آنها عمل کنید. 

آسیب هایی که در ارتودنسی مینای دندان را تهدید می کند

مهم ترین آسیب هایی که در زمان ارتودنسی مینای دندان را تهدید می کند عبارتند از:

لکه های سفید روی دندان

یکی از رایج ترین مشکلات بعد از ارتودنسی، ایجاد لکه های سفید بر روی دندان است که به آنها ضایعات سفید مینایی هم گفته می شود. 

این لکه ها نشانه مرحله آغازین پوسیدگی دندان هستند و زمانی که باکتری ها در اطراف براکت ها تجمع پیدا کنند و فرد به خوبی بهداشت دهان و دندان را رعایت نکند، سطح مینای دندان را به تدریج دچار دمینرالیزاسیون یا کاهش املاح می کنند.

در این مرحله هنوز دندان سوراخ نشده اما املاح ضروری از سطح مینای دندان خارج شده است. به همین دلیل ظاهر دندان به صورت گچی و کدر در می آید. در صورت عدم درمان به موقع این لکه ها، پوسیدگی شدیدتر می شود و ممکن است بعد از برداشتن براکت های ارتودنسی، با لکه های سفید و زننده بر روی دندان ها مواجه شوید.  

از جمله دلایل تشدید لکه های سفید در ارتودنسی عبارتند از:

• مسواک نزدن صحیح اطراف براکت ها؛
• عدم استفاده از نخ دندان در طول ارتودنسی؛
• مصرف زیاد خوراکی های شیرین و قندی؛
• خشکی دهان؛
• عدم استفاده از فلوراید؛

پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان در صورتی رخ می دهد که باکتری های دهان، قند موجود در مواد خوراکی را مصرف کنند و اسید تولید کنند. این اسید باعث تخریب مینای دندان می شود و پس از مدتی حفره یا سوراخ در دندان ایجاد می شود. 

فرایند پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی (به خصوص ارتودنسی ثابت) بسیار سریع تر رخ می دهد؛ زیرا براکت ها محل مناسبی برای تجمع باکتری ها هستند و تمیز کردن آنها ممکن است برای فرد سخت تر باشد. البته اگر با روش های محافظت از مینای دندان در ارتودنسی آشنا باشید، احتمال بروز پوسیدگی در زمان ارتودنسی به حداقل ممکن می رسد.

پوسیدگی در زمان ارتودنسی ابتدا با علائمی مثل حساسیت به سرما، گرما و شیرینی آغاز می شود اما در صورت تشدید آن علائمی مثل درد دندان، بوی بد دهان و حتی عفونت را هم تجربه خواهید کرد. 

در صورت تشخیص پوسیدگی دندان در زمان ارتودنسی، قبل از اینکه به مینای دندان آسیب بیشتری وارد شود، متخصص ارتودنسی مجبور به باز کردن براکت ها و ترمیم دندان ها خواهد بود. این مشکل باعث طولانی تر شدن روند درمان و افزایش هزینه ارتودنسی دندان خواهد شد. 

سایش مینای دندان

در صورتی که مینای دندان در اثر عوامل فیزیکی یا شیمیایی فرسوده و نازک شود، به این مشکل سایش مینای دندان گفته می شود. از آنجا که مینای دندان توان رشد و ترمیم ندارد؛ به همین دلیل هر مقدار از آن که از بین برود، یک آسیب دائمی محسوب می شود.

برای محافظت از مینای دندان در ارتودنسی و جلوگیری از سایش مینای دندان نیاز است که نکات زیر را رعایت کنید:

• به دلیل اینکه خوراکی های سفت و سخت مثل ته دیگ، یخ، پاپ کورن و … فشار زیادی به دندان ها و براکت ها وارد می کند، در صورت استفاده از ارتودنسی ثابت نباید از این خوراکی ها استفاده کنید.
• از خوردن خوراکی ها و نوشیدنی های اسیدی مثل آبمیوه های صنعتی، نوشابه، نوشیدنی های انرژی زا، لیمو ترش، تمر هندی و … که باعث نرم شدن مینای دندان می شوند، پرهیز کنید. 
• مسواک زدن صحیح در طول ارتودنسی بسیار مهم است، چرا که مسواک زدن شدید در اطراف براکت ها ممکن است باعث خراش سطحی مینای دندان شود. 
• دندان قروچه فشار زیادی به دندان ها وارد می کند و باعث تخریب مینای دندان می شود. بنابراین حتما اگر عادت به دندان قروچه دارید، در طول شب از نایت گارد استفاده کنید.

تغییر رنگ دندان ها

یکی دیگر از مشکلات بعد از ارتودنسی، تغییر رنگ دندان هاست. این مشکل به دلیل مصرف مواد غذایی رنگی، مسواک نزدن منظم در طول ارتودنسی و خشکی دهان بروز پیدا می کند. 

البته، خوشبختانه به کمک روش هایی مثل پولیش، جرم گیری دندان، بلیچینگ دندان و … می توان تا حد زیادی تغییر رنگ دندان ها بعد از ارتودنسی را درمان کرد. 

نشانه های اولیه آسیب مینای دندان در ارتودنسی

تشخیص زودرس، از تخریب جبران ناپذیر مینای دندان جلوگیری می کند. نشانه های هشدار دهنده عبارتند از:

• ظاهر شدن لکه های سفید و کدر اطراف براکت ها؛
• حساسیت دندان به سرما و گرما؛
• احساس زبر بودن سطح دندان ها؛
• زرد شدن یا قهوه ای شدن دندان ها؛
• بوی بد دهان؛

در صورت مشاهده هر یک از علائم گفته شده هر چه سریعتر به متخصص ارتودنسی یا دندانپزشک مراجعه کنید.

روش های علمی و قطعی برای محافظت از مینای دندان در ارتودنسی

1.استفاده از مسواک مناسب 

مهم ترین قدم برای محافظت از مینای دندان در ارتودنسی استفاده از مسواک نرم است. مسواک های معمولی سخت هستند و ممکن است منجر به سایش مینای دندان شوند، به خصوص وقتی براکت بر روی دندان ها وجود دارد.  

2.مسواک زدن صحیح

علاوه بر خرید مسواک مناسب، نحوه صحیح مسواک زدن هم در محافظت از مینای دندان در ارتودنسی نقش مهمی دارد. در هنگام مسواک زدن توجه داشته باشید که:

• مسواک را با زاویه 45 درجه به سمت محل اتصال لثه و دندان بگیرید.
• اطراف براکت ها را با دقت و آرام تمیز کنید.
• حداقل 2 دقیقه مسواک بزنید.
• روزی دو تا سه بار مسواک بزنید.
• از مسواک بین دندانی (مسواک ارتودنسی) برای تمیز کردن زیر سیم ها استفاده کنید.

3.استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید

یکی از موثرترین مواد برای تقویت و ترمیم مینای دندان، فلوراید است. بنابراین در صورت استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید تا حدی می توانید از آسیب اسیدی و پوسیدگی دندان ها جلوگیری کنید. 

در صورت حساس شدن یا ضعیف شدن مینای دندان، ممکن است ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) فلوراید ژل یا دهانشویه فلوراید هفتگی تجویز کند.

4.مصرف دهانشویه فلوراید دار

یکی دیگر از روش های محافظت از مینای دندان در ارتودنسی، استفاده از دهانشویه فلوراید دار است. این دهانشویه ها به تقویت مینای دندان در ارتودنسی کمک می کنند و ریسک ایجاد لکه های سفید بر روی دندان ها را هم کاهش می دهند. 

5.تغذیه مناسب و پرهیز از خوراکی های مضر

بعد از رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه مناسب یکی از موارد بسیار مهم در مراقبت های ارتودنسی دندان می باشد. 

به توصیه بهترین متخصصین ارتودنسی در طول ارتودنسی ثابت از مصرف خوراکی های مضر برای مینای دندان که شامل موارد زیر است پرهیز کنید:

• نوشابه و نوشیدنی های انرژی زا؛
• آبمیوه های صنعتی؛
• تنقلات چسبنده مثل تافی، آدامس و …؛
• یخ و خوراکی های بسیار سخت؛
• شیرینی های قندی؛
• مواد اسیدی مثل لیمو و ترشی ها؛

به جای این مواد غذایی می توانید از خوراکی های مفید برای مینای دندان که شامل موارد زیر است، استفاده کنید:

• لبنیات برای تقویت کلسیم؛
• سبزیجات فیبردار مثل کرفس؛
• آب فراوان؛
• مغزها؛
• مواد غنی از ویتامین D مثل تخم مرغ؛

6.استفاده از سیلانت وارنیش فلوراید در مطب

یک روش دیگر محافظت از مینای دندان در ارتودنسی، برای بیمارانی که ریسک پوسیدگی بالایی دارند، استفاده از سیلانت وارنیش فلوراید در مطب است. 

برای انجام این کار دندانپزشک روی سطوحی از دندان که در معرض خطر هستند، سیلانت یا وارنیش فلوراید قرار می دهد تا یک لایه محافظ اضافه ایجاد شود.

7.مراجعه منظم به متخصص ارتودنسی

ویزیت های ماهانه ارتودنسی تنها برای تنظیم سیم ها و براکت های ارتودنسی نیست؛ ارتودنتیست در هر جلسه علاوه بر تنظیم کردن تجهیزات ارتودنسی، وضعیت مینای دندان و تشکیل پلاک را هم بررسی می کند و در صورت نیاز پاکسازی حرفه ای دهان را انجام می دهد.

8.استفاده از واترپیک

یکی از موثرترین روش ها برای محافظت از مینای دندان در ارتودنسی که کمتر کسی به شما می گوید، استفاده از واترپیک است. واترپیک دستگاهی است که با جریان فشار آب، پلاک و ذرات غذایی را از بین دندان ها و اطراف براکت ها خارج می کند. 

استفاده روزانه از واترپیک باعث کاهش نامحسوس لکه های سفید دندانی، پوسیدگی و التهاب لثه می شود. 

10.اجتناب از عادت های آسیب زننده

بعضی از عادت های اشتباه مثل دندان قروچه، جویدن اجسام سخت مثل خودکار، استفاده از دندان به عنوان ابزار و فشار دادن دندان ها به هم باعث آسیب مینای دندان می شود. 

بنابراین برای محافظت از مینای دندان در ارتودنسی سعی در ترک این عادات داشته باشید و در صورت دندان قروچه در هنگام خواب حتما از محافظ دهان استفاده کنید. 

جمع بندی

محافظت از مینای دندان در ارتودنسی از خود درمان مهم تر است. براکت ها موقتی هستند، اما مینای دندان قرار است یک عمر با شما بماند. 

برای جلوگیری از تخریب مینای دندان و محافظت از مینای دندان در ارتودنسی نیاز است که روزانه حداقل دو بار دندان های خود را به شکل صحیح مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید، تغذیه سالم داشته باشید، مراجعه دوره ای به متخصص ارتودنسی را پشت گوش نیندازید، از مصرف غذاهای سخت و اسیدی پرهیز کنید و از واترپیک استفاده کنید. 

با رعایت این اصول مراقبتی، علاوه بر سالم ماندن مینای دندان، نتیجه ارتودنسی زیباتر و ماندگارتر خواهد بود. 

سوالات متداول