زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس؛ از علت تا روش های پیشگیری و درمان

ارتودنسی دندان یکی از موثرترین روش ها برای اصلاح نامرتبی دندان هاست، اما بدون عارضه نیست. یکی از شایع ترین مشکلات این درمان بروز زخم های داخل دهان ناشی از بریس است. این زخم ها به دلیل تماسی که براکت ها و سیم های ارتودنسی با بافت نرم دهان مثل لثه، گونه، زبان و … دارند، ایجاد می شوند و در صورت عدم رسیدگی می توانند منجر به التهاب و درد طولانی مدت شوند.

در این مقاله قصد داریم به بررسی علت ایجاد زخم دهان در ارتودنسی، علائم و روش های درمان زخم ارتودنسی بپردازیم.

زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس چیست؟

زخم های داخل دهان ناشی از بریس به آسیب هایی گفته می شود که در اثر تماس مداوم براکت ها، سیم ها و سایر اجزای ارتودنسی ثابت با بافت نرم دهان مثل لب ها، گونه ها، لثه و گاهی زبان ایجاد می شود.

زخم دهان ناشی از ارتودنسی معمولا به شکل نقاط سفید، قرمز و در موارد شدید زخم های باز دردناک هستند که در روزهای ابتدایی درمان یا پس از تنظیم مجدد بریس ها دیده می شوند.

علت زخم دهان در ارتودنسی چیست؟

از جمله دلایل ایجاد زخم ارتودنسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تماس مداوم براکت ها با بافت نرم دهان

در روزهای ابتدایی درمان، هنوز دهان به براکت ها و سیم های انواع ارتودنسی ثابت (فلزی یا سرامیکی) عادت ندارند و ممکن است باعث سایش و در نهایت زخم دهان شوند.

تنظیم سیم ارتودنسی

پس از هر بار تنظیم بریس ها و سیم های ارتودنسی توسط ارتودنتیست، فشار جدیدی بر روی دندان ها اعمال می شود. در این شرایط به دلیل جابجایی سیم ها، ممکن است لبه های آن باعث تحریک بافت داخلی دهان و ایجاد زخم شود.

بیرون زدگی سیم ارتودنسی

یکی از شایع ترین دلایل زخم های داخل دهان ناشی از بریس تماس سیم های ارتودنسی با گونه و لب است.  

حساسیت بالای بافت دهان

بافت دهان برخی افراد حساس تر از بقیه افراد است. در این افراد احتمال بروز زخم ارتودنسی بسیار بیشتر است و حتی تحریک های جزئی نیز می تواند منجر به زخم شود.

علائم زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس

علائم زخم دهان در ارتودنسی عبارتند از:

• احساس درد یا سوزش در داخل دهان؛
• قرمزی و التهاب در ناحیه تماس بریس با دهان؛
• ایجاد لکه های سفید یا زرد رنگ در مرکز زخم؛
• مشکل در غذا خوردن یا صحبت کردن؛
• افزایش درد هنگام مصرف غذاهای اسیدی یا تند؛

در صورت عدم درمان زخم ارتودنسی ممکن است عفونی شوند و روند بهبودی طولانی تر شود.

آیا زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس خطرناک هستند؟

خیر در اکثر مواقع این زخم ها خطرناک نیستند و با رعایت بهداشت و مراقبت مناسب طی چند روز بهبود پیدا می کنند.

 با این حال در صورتی که زخم ‌های داخل دهان ناشی از بریس بیش از 10 روز باقی بمانند یا همراه با ترشح چرک، درد شدید یا تب باشد، حتما باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد.

روش های جلوگیری از زخم شدن دهان در ارتودنسی

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت نکات زیر می توان تا حد زیادی از بروز زخم دهان در زمان ارتودنسی جلوگیری کرد:

استفاده از موم ارتودنسی

یکی از ساده ترین و بهترین روش های جلوگیری از زخم شدن دهان در ارتودنسی استفاده از موم ارتودنسی است. با قرار دادن موم روی براکت یا سیم های آزاردهنده، تماس مستقیم با بافت دهان کاهش می یابد و از ایجاد زخم پیشگیری می شود.

رعایت بهداشت دهان و دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان در طول ارتودنسی و استفاده از مسواک ارتودنسی و نخ دندان نیز باعث کاهش التهاب لثه و مقاومت بیشتر بافت دهان در برابر زخم می شود.

پرهیز از مصرف غذاهای سفت و تند

یکی از ممنوعات در طول ارتودنسی ثابت مصرف غذاهای سفت مثل نان خشک، ته دیگ، آجیل، چیپس و … است. زیرا این غذاها علاوه بر اینکه ممکن است باعث شکستن براکت ها شوند، احتمال ایجاد زخم های داخل دهان ناشی از بریس را نیز افزایش می دهند.

علاوه بر غذاهای سفت، مصرف غذاهای تند مانند فلفل و ادویه های تند نیز نیز نقش مهمی در تشدید مشکلات دهانی دارد. غذاهای تند با تحریک مخاط دهان می توانند زمینه ایجاد آفت دهان بعد از ارتودنسی را فراهم کنند یا زخم‌ های داخل دهان را دردناک تر و ماندگارتر کنند.

استفاده از دهانشویه مناسب

استفاده از دهانشویه های حاوی فلوراید و بدون الکل به کاهش التهاب و تقویت بافت دهان کمک می کنند و نقش موثری در پیشگیری از زخم دارند.

روش های درمان زخم ارتودنسی

اگر با وجود رعایت نکات گفته شده همچنان دچار زخم دهان ناشی از ارتودنسی شدید، نگران نباشید. روش های موثری برای درمان زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس وجود دارد.

شستشوی دهان با آب نمک

آب نمک نوعی ضدعفونی کننده طبیعی دهان و دندان است. در صورتی که روزانه دو تا سه بار دهانتان را آب نمک شستشو دهید درد ارتودنسی کاهش پیدا می کند و روند ترمیم زخم ها نیز تسریع پیدا می کند.

استفاده از ژل های ترمیم کننده دهان

ژل هایی مانند ژل های حاوی هیالورونیک اسید یا بنزیدامین می توانند التهاب و درد ناشی از زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس را کاهش دهند.

مصرف مسکن در صورت نیاز

در صورتی که دردتان شدید است، می توانید مسکن های ساده مثل استامینوفن استفاده کنید.

توجه: از مصرف خودسرانه داروهای قوی پرهیز کنید.

اصلاح بریس توسط متخصص ارتودنسی

اگر علت زخم ارتودنسی بیرون زدگی سیم یا مشکل در براکت باشد، تنها راه درمان قطعی، مراجعه به متخصص ارتودنسی و اصلاح بریس است.

نقش تغذیه در بهبود زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس

تغذیه مناسب نقش مهمی در ترمیم زخم دارد. در دوران وجود زخم ‌های داخل دهان ناشی از بریس بهتر است:

• از غذاهای نرم مانند سوپ، پوره و ماست استفاده کنید.
• مصرف غذاهای تند، ترش و اسیدی را محدود کنید.
• آب کافی بنوشید تا دهان مرطوب بماند.
• مواد غذایی حاوی ویتامین B و C را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

چه زمانی باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنیم؟

در شرایط زیر مراجعه به متخصص ارتودنسی یا دندانپزشک ضروری است:

• زخم بیش از ۱۰ تا ۱۴ روز بهبود نیابد.
• درد زخم شدید و غیرقابل تحمل باشد.
• علائم عفونت مانند تورم، تب یا ترشح مشاهده شود.
• زخم ‌های داخل دهان ناشی از بریس به طور مکرر تکرار شوند.

جمع بندی

یکی از شایع ترین عوارض ارتودنسی دندان (از نوع ثابت) ایجاد زخم دهان است. زخم‌ های داخل دهان ناشی از بریس اغلب در مراحل ابتدایی یا پس از تنظیم بریس ها ایجاد می شوند.

اصولا این زخم ها موقتی، قابل کنترل و بدون خطر هستند، اما با استفاده از موم ارتودنسی، رعایت بهداشت دهان و دندان و توجه به تغذیه ارتودنسی می توان از بروز آن جلوگیری کرد. در صورت زخم شدن دهان در طول ارتودنسی نیز می توان با روش های ساده آن را درمان کرد، اما در موارد شدید حتما باید به ارتودنتیست مراجعه کنید.

سوالات متداول