دندان قروچه چیست و چگونه درمان می شود؟
بسیاری از افراد ناخواسته و به ویژه هنگام خواب یا در شرایط پرتنش، دندان های خود را به هم فشار می دهند. این عادت که با عنوان دندان قروچه (Bruxism) شناخته می شود، می تواند باعث ساییدگی دندان ها، درد فک و سردرد شود. آگاهی از علل دندان قروچه راه را برای پیشگیری و درمان موثر هموار می کند.
بروکسیسم یک مشکل دندانپزشکی بسیار شایع است
حدود نیمی از بزرگسالان در ایالات متحده دندان های خود را به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه به هم می‌سابند. اما از این بین تنها 20 درصد دچار براکسیسم هستند. به این معنی که تنها 20 درصد از آنها دندان های خود را به طور مکرر و زیاد به هم سابیده و مینای دندانشان دچار تحلیل زیادی است.
چه کسانی بیشتر براکسیسم دارند؟
زنان و مردان بالای 25 سال بیشتر از کودکان دندان قروچه را تجربه می کنند. از طرفی از آنجایی که فک و دندان کودک به سرعت رشد می کند احتمالا دندان قروچه در کودکان چندان غیرطبیعی نیست و آسیبی به دندان نمی زند. كودكانی كه دندان هایشان را به هم میسایند معمولا پیش از وارد شدن آسیب به دندان ها یا تجربه درد و ناراحتی دست از آن می کشند. براکسيسم اغلب در بزرگسالان شديدتر است.
انواع دندان قروچه
به طور کلی ما دو نوع دندان قروچه داریم که عبارتند از:
- براکسیسم در زمان خواب (دندان قروچه شبانه): زمانی رخ می دهد که، کسی دندان های خود را هنگام خواب به هم میسابد. این رایجترین نوع براکسیسم است.
- براکسیسم بیداری: زمانی است که شخصی دندان های خود را در طول روز و اغلب به دنبال استرس، اضطراب، عصبانیت یا تنش به هم میسابد.
بیشتر بدانید :
علت دندان قروچه: چه عواملی باعث بروکسیسم میشوند؟
البته دندانپزشکان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد دندان قروچه می شوند. در واقع یا بروکسیسم دندان ممکن است به طیف وسیعی از عوامل روحی و روانی، جسمی و ژنتیکی مربوط باشد. استرس، عفونت های تنفسی، آلرژی، درد گوش و برخی از داروهای خاص با دندان قروچه همراه هستند. همچنین برخی از افراد نسبت به سایرین بیشتر مستعد ابتلا به این مشکل هستند.
شایعترین علل
| ردیف | عامل | توضیحات |
|---|---|---|
| 1️⃣ | 😰 اضطراب و استرس | فشار روانی زیاد |
| 2️⃣ | 🍷 نوشیدن الکل | افزایش ریسک دوبرابر |
| 3️⃣ | 🚬 سیگار کشیدن | اثر نیکوتین و دوپامین |
| 4️⃣ | ☕ نوشیدنی های کافئین دار | تحریک سیستم عصبی |
| 5️⃣ | 💊 مواد و داروهای محرک | بیداری ناگهانی خواب |
| 6️⃣ | 🧬 ژنتیک | زمینه خانوادگی |
| 7️⃣ | 🧠 اختلالات خاص | بیماری های عصبی |
| 8️⃣ | 📅 سن | شیوع با افزایش سن |
شایع ترین عواملی که خطر ابتلا به بروکسیسم را در افرد افزایش می دهد عبارتند از:
- اضطراب و استرس: استرس زیاد یا سطح اضطراب بالا می تواند منجر به افزایش ساییدگی دندان ها در حالت ناخودآگاه شود.
- نوشیدن الکل: نوشیدن بیش از حد الکل شانس ابتلا به بروکسیسم در افرد را دو چندان می کند.
- سیگار کشیدن: از آنجایی که نیکوتین باعث آزاد شدن دوپامین میشود سیگاری ها دو برابر بیشتر دچار دندان قروچه هستند.
- نوشیدنی های کافئین دار: مصرف زیاد کافئین باعث ایجاد تغییراتی در ضربان قلب می شود و دوپامین را آزاد می کند، که ممکن است با دندان قروچه بیش از حد در ارتباط باشد.
- برخی داروها: مواد محرکی مانند کوکائین ، اکستازی و آمفتامین ها می توانند باعث بیدار شدن شدید از خواب شوند. این داروها همچنین می توانند به ساختار دندان آسیب وارد کرده و به مرور زمان ایجاد حفره کنند.
- ژنتیک: براکسیسم شبانه معمولا ریشه در مسالئل ژنتیکی دارد.
- اختلالات خاصی مانندد زوال عقل، بیماری پارکینسون، وحشت در شب، و اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) معمولاً با دندان قروچه مرتبط هستند. آپنه انسدادی خواب (OSA) همچنین یک عامل خطر ابتلا به این مشکل است.
- سن: بروکسیسم با افزایش سن شایع تر می شود.
🔔 نوشته پیشنهادی: چه کسانی باید جراحی فک انجام بدهند؟
علائم
علائم متداول بروکسیسم شامل موارد زیر است:
- به هم سابیدن بیش از حد دندان ها
- سردرد
- درد گوش
- درد عضلات مربوط به فک
- درد صورت و گردن
- قفل شدن فک
- شنیده شدن صدای مفاصل فک جین جویدن غذا
- تحلیل مینای دندان
- کوتاه شدن دندان ها
- آسیب به دندان ترمیم شده
- شکسته شدن، لب پر شدن یا ترک برداشتن دندان ها
- حساسیت دندان
- گاز گرفتن مکرر و ناگهانی بخش داخلی گونه ها
- وجود زخم در بخش هایی از زبان گه در تماس با دندان است
نوشته پیشنهادی :
عوامل خطر بروز دندان قروچه کدامند؟
بروکسیسم بدون درمان می تواند منجر به بروز مشکلات جزئی و شدید دندانپزشکی شود. برخی از مشکلات وعوامل خطر عبارتند از:
- اختلالات فک ، مانند اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی (TMD)
- درد شدید صورت
- سردردهای مکرر و درد در شقیقه ها
- آسیب به مینای دندان، تاج و ترمیم دندانی
- دندان های کوتاه شده به دلیل از بین رفتن مینای دندان
- کشیدن دندان
روش های تشخیص دندان قروچه
| شماره | روش تشخیص 🦷 | توضیحات ⚡ |
|---|---|---|
| 1️⃣ | معاینه دندانپزشکی 🔍 | بررسی ساییدگی دندان 🦷 |
| 2️⃣ | گفت وگو علائم 🗣️ | درد فک و سردرد 🤕 |
| 3️⃣ | بررسی تاریخچه 📋 | استرس و کافئین ☕😰 |
| 4️⃣ | دستگاه ثبت حرکت 📟 | فعالیت فک در خواب 😴 |
| 5️⃣ | گزارش شریک خواب 👥 | صدای دندان قروچه 🔊 |
روش‌های تشخیص براکسیسم (دندان قروچه) عبارتند از:
- معاینه دندانپزشکی: دندانپزشک با بررسی علائم ساییدگی دندان، ترک ها، لب پر شدن یا حساسیت دندان ها، احتمال دندان قروچه را تشخیص می دهد.
- گفت وگو درباره علائم: پرسش درباره درد فک، سردردهای مکرر، صدای ساییدن دندان هنگام خواب یا احساس خستگی عضلات فک.
- بررسی تاریخچه پزشکی و رفتاری: عوامل استرس، مصرف کافئین یا داروهای محرک بررسی می شود.
- نایت گارد یا دستگاه های ثبت حرکت فک: در برخی موارد دستگاه های خاص برای ثبت فعالیت عضلات فک هنگام خواب استفاده می شود.
- گزارش شریک خواب: شنیدن صدای ساییدن دندان توسط همسر یا هم اتاقی می‌تواند کمک کننده باشد.
این روش ها به دندانپزشک کمک می کند تا شدت و نوع براکسیسم را تشخیص دهد و درمان مناسب را پیشنهاد کند.
گزینه های درمانی
برخی از گزینه های درمانی برای بروکسیسم عبارتند از:
گارد و محافظ دهان و دندان
محافظ دهان و اسپلینت ها وسایل اکلوزال هستند. آنها در موقعیت یابی دندانها و تراز فک به خصوص هنگام خواب کمک می کنند. محافظ دهان از آکریلیک سخت ساخته شده است و مانع از آسیب دیدن دندان ها حین دندان قروچه میشود.
گارد دهان وسیله ای محافظتی است که با قرار گرفتن روی دندان ها، آن ها را در برابر آسیب های ناشی از دندان قروچه، گرفتگی عضلات فک، درد دهان و فشار بیش از حد بر مفصل فکی محافظت کرده و به کاهش ناراحتی و پیشگیری از مشکلات جدی تر کمک می‌کند.
انواع محافظ شبانه (نایت گارد)
- نایت گارد سخت: از جنس آکریلیک سفت، بسیار مقاوم و مناسب برای دندان قروچه شدید یا مشکلات فکی.
- نایت گارد نرم: از جنس سیلیکون یا پلاستیک نرم، راحت و مناسب برای دندان قروچه خفیف یا متوسط.
- نایت گارد دو لایه: ترکیب لایه بیرونی سخت و لایه داخلی نرم، هم مقاوم و هم راحت.
- نایت گارد آماده (پیش ساخته): بدون نیاز به قالب‌گیری، قیمت پایین تر، مناسب استفاده کوتاه مدت.
- نایت گارد سفارشی (قالب گیری شده): بر اساس قالب دندان ساخته می شود، بهترین تطابق و راحتی، مناسب استفاده طولانی‌مدت.
دارودرمانی
معاینات منظم دندانپزشکی (دو بار در سال) می تواند به کاهش و مدیریت صدمات ناشی از بروکسیسم کمک کند. طی این جلسات دندان ها چک شده و اگر صدمه احتمالی دیده باشند آن ها را ترمیم میکنند.
این نوشته به دردتون می خوره :
چه داروهایی برای درمان دندان قروچه تجویز میشوند؟
با کمک دارو درمانی میتوان تا حدودی این مشکل را درمان کرد. مهمترین داروهای بکار رفته در این خصوص عبارتند از:
- شل کننده های عضلانی
- داروی خواب
- تزریق بوتاکس
- داروهای ضد اضطراب
- داروهای ضد افسردگی
درمان براکسیسم با مدیریت استرس
اگر علت دندان قروچه شما ناشی از استرس ، اضطراب یا سایر مشکلات مربوط به سلامت روان، پزشک ممکن است برای درمان آن موارد زیر را به شما توصیه کند:
- رفتاردرمانی شناختی (CBT)
- رفتار درمانی معمولی
- استرس درمانی
- درمان بیوفیدبک
- تکنیک های آرامشبخش
درمان خانگی دندان قروچه در خواب چیست؟
| ردیف | روش درمان | توضیحات |
|---|---|---|
| 1️⃣ | 🔥 کمپرس گرم | شل شدن عضلات فک |
| 2️⃣ | 🧘 مدیتیشن و یوگا | کاهش استرس و اضطراب |
| 3️⃣ | 🥜 غذای غنی از منیزیم | آرام سازی سیستم عصبی |
| 4️⃣ | 🥛 شیر + زردچوبه | ضد التهاب و آرام بخش |
| 5️⃣ | 🍵 چای گیاهی | آرامش قبل از خواب |
برای اینکه بتوانید در خانه دندان قروچه را درمان کنید می توانید روش های زیر را نیز امتحان کنید.
1. کمپرس گرم استفاده کنید
اگر ناخودآگاه دندان های خود را روی هم فشار می دهید ، یک کمپرس گرم می تواند ماهیچه ها را شل کرده و گردش خون در ناحیه را افزایش دهد. دراز بکشید و یک طرف صورت خود را روی یک پد گرمکن قرار دهید. کمپرس گرم را به مدت 15 دقیقه اعمال کنید و سپس آن را در طرف دیگر تکرار کنید.
مقاله مرتبط :
2. مدیتیشن و تمرین یوگا انجام دهید
مسائل مربوط به سلامت روان مانند استرس ، اضطراب و افسردگی همگی دلایل اصلی دندان قروچه هستند. خبر خوب این است که تکنیک های کاهش استرس مانند مدیتیشن می تواند به بهبود سلامت کلی شما و کاهش استرستان کمک کند.
حتما بخوانید :
برای بهره مندی از فواید مدیتیشن جهت درمان دندان قروچه ، راحت بنشینید و مدتی ذهن خود را در سکوت متمرکز کنید. اجازه ندهید افکار شما سرگردان شوند و سعی کنید ذهن خود را خالی کنید.
3. غذای غنی از منیزیم بخورید
منیزیم به آرامش خاطر شما کمک کرده و خلق و خو را تنظیم می کند. غذاهای غنی از منیزیم مانند بادام بو داده خشک، اسفناج آب پز، موز، ماهی، کره بادام زمینی و دانه کتان را در رژیم غذایی خود مصرف کنید تا با دریافت منیزیوم بتوانید به ریلکس شدن سیستم عصبی خود کمک کنید.
این مواد به شل شدن بافت های عضلانی و رگ های خونی کمک کرده و از ساییدگی ناشی از سفت شدن یا اسپاسم عضلات فک جلوگیری می کند. همچنین می توانید مکمل منیزیم مصرف کنید ، اما توصیه می شود قبل از امتحان کردن این درمان خانگی دندان قروچه در خواب ابتدا با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
بیشتر بدانید :
4. محلول شیر + زردچوبه بنوشید
زردچوبه دارای خواص ضد التهابی است که به تسکین درد ماهیچه های فک شما کمک می کند. و اسید آمینه تریپتوفان موجود در شیر به سیستم عصبی شما کمک می کند تا آرام شوید و خواب راحت تری داشته باشید. اگر طعم شیر زردچوبه را دوست ندارید، عسل را برای شیرینی به آن اضافه کنید و روزانه یک لیوان قبل از خواب بنوشید تا به نتایج دلخواه برسید.
5. چای گیاهی بنوشید
به جای مصرف نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه، بهتر است از جایگزین های بدون کافئین استفاده کنید. انتخاب چای گیاهی (مشخصا چای بابونه) یک راه عالی برای کاهش طبیعی استرس و کاهش علائم دندان قروچه مخصوصا در خواب است.
چای گیاهی بدن و ذهن شما را آرام می کند و آرامش شما را به طرز چشمگیری بیشتر می کند. قبل از خواب یک فنجان چای سبز گرم بنوشید تا احتمال ساییدن یا فشار دادن دندان ها در هنگام خواب را کاهش دهید.
پیشگیری از دندان قروچه
- مدیریت استرس و اضطراب – مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و ورزش منظم.
- کاهش مصرف کافئین و الکل – به خصوص عصرها و قبل خواب.
- ترک سیگار – نیکوتین خطر دندان قروچه را دو برابر می کند.
- اصلاح عادات دهانی – پرهیز از جویدن ناخن، مداد یا آدامس طولانی مدت.
- استفاده از نایت گارد – برای محافظت از دندان ها در خواب.
- حفظ وضعیت درست فک – در طول روز، فک باید آزاد باشد و دندان ها روی هم قرار نگیرند مگر هنگام غذا خوردن.
- رعایت بهداشت خواب – خواب کافی و منظم برای کاهش تنش عضلات فک.
- چکاپ منظم دندانپزشکی – برای تشخیص زودهنگام آسیب ها.
جمع بندی
دندان قروچه یا بروکسیسم، ساییدن یا فشار دادن ناخودآگاه دندان هاست که معمولا در خواب یا شرایط استرس زا رخ می دهد. این مشکل می تواند باعث ساییدگی دندان، درد فک و سردرد شود و عواملی مانند استرس، الکل، کافئین، سیگار و برخی اختلالات عصبی در آن نقش دارند. درمان شامل نایت گارد، دارودرمانی، کنترل استرس و روش های خانگی است.
پاسخ به پرسش های متداول دندان قروچه
وجود عوامل استرس زا و اضطراب در کودکان، سبب ایجاد دندان قروچه می شود.
به مرور زمان به دلیل فشارهایی که بر روی دندان ها و استخوان فک ایجاد می شود چهره فرد پهن تر خواهد شد.
بله، دندان قروچه در کودکان بیشتر دیده می شود، به ویژه در دوران رشد فک و دندان ها. معمولا خفیف و موقتی است و با بزرگ تر شدن کودک برطرف می شود، مگر اینکه همراه با درد یا آسیب دندانی باشد که در این صورت نیاز به بررسی دندانپزشک دارد.