جراحی فک و هر آنچه که باید بدانید (از انواع روش جراحی تا دوره نقاهت)
جراحی فک و صورت به مجموعه ای از تکنیک ها و روش های جراحی گفته می شود که به هدف بهبود موقعیت فک ها انجام می شود. در واقع افرادی که موقعیت فک های آن ها نادرست است و این نادرستی موقعیت، موجب بروز مشکلات زیادی در تکلم، بلعیدن، نفس کشیدن و یا حتی زیبایی صورت می شود با تشخیص و نظر یک جراح فک و صورت می توانند زیر تیغ جراحی بروند. آنچه در این مقاله می خوانید اطلاعاتی درباره این روش های جراحی است و خواندن آن به تمام افرادی که در شرف چنین جراحی هستند توصیه می شود.
چرا ممکن است نیاز به جراحی فک و صورت داشته باشیم؟
متاسفانه در سال‌های گذشته آمار افرادی که به دلیل وجود ناهنجاری های فک و صورت به جراحی فک نیاز داشته‌اند بسیار زیاد بوده است. دلایل ناهنجاری‌های دهانی می‌تواند مادرزادی باشد و یا به خاطر فشار و ضربه این اتفاق افتاده باشد. وجود این ناهنجاری ها معمولا باعث بروز مشکلات ریز و درشتی برای بیماران می شود. مثلا موارد زیر تنها تعدادی از مشکلاتی است که این افراد تجربه می کنند:
- مشکلات تنفسی
- اختلال در مفصل صورت
- نداشتن تقارن در صورت
- رشد غیر معمول فک بالا یا پایین
- جویدن و غذا خوردن نامناسب
- وجود عفونت در دهان، غده‌های بزاقی و فک و بسیاری موارد دیگر
سن مناسب عمل جراحی فک چه سنی است؟
بهترین سنی که برای این نوع جراحی در نظر گرفته شده بین 18 تا 25 سالگی است، که رشد فک و دندان به توقف رسیده است. البته در موارد ضربه و فشار به صورت و فک، دیگر سن بیمار مورد بحث نیست، و تنها باید روی سلامتی او تمرکز کرد. فرد با مراجعه به متخصص ارتودنسی، با یکسری آزمایشات و عکس برداری‌ها می‌تواند متوجه نیاز به عمل جراحی فک شود.
البته در گاهی اوقات تنها با انجام درمان ارتودنسی می‌توان این اختلالات را از بین برد و نیازی به جراحی وجود ندارد. همه این‌ها باید به تشخیص دکتر متخصص باشد و بیمار نمی‌تواند خود تقاضای عمل جراحی کند، جز در مواردی که برای زیبایی است.
انواع عمل فک
بیشتر جراحی‌ها روی فک بخاطر مشکلات تنفسی و یا ناهنجاری‌های دندان است و عمل زیبایی در رتبه آخر این لیست قرار دارد. همچنین فک بالا بیشترین مورد تقاضای جراحی فک است.
عمل فک بالایی
این عمل جراحی برای درمان عقب رفتگی یا بیرون بودن فک بالایی انجام می‌شود، و در اصطلاح پزشکی به آن کراس بایت و اوپن بایت (بنا به تشخیص پزشک) گفته می‌شود. متخصص جراحی برای حرکت صحیح فک بالا، استخوان فک را طوری برش می‌دهد که کل آن به صورت یکپارچه حرکت کند. بعد از انجام جراحی فک بالا، متخصص ارتودنسی دندان‌های بالایی را در جای مناسب خود ثابت می‌کند. این عمل باید به گونه‌ای باشد که دندان‌های بالا دقیقا روی دندان پایین بنشینند.
عمل فک پایین
این عمل جراحی فک برای درمان عقب رفتگی یا بیرون بودن فک پایینی انجام می‌شود، و اصطلاح پزشکی آن آندر بایت است. در این جراحی با بریدن استخوان و قرار گرفتن فک در جای مناسب، توسط پلیت و پیچ‌های مخصوص دندانپزشکی در جای خود ثابت می‌شوند.
از روش‌های استئوتومی S.S.R.O و استئوتومی I.V.R.O برای جراحی استفاده می‌شود. استئوتومی S.S.R.O به جراحی قسمت پشتی فک به صورت عمودی گفته می‌شود و استئوتمی I.V.R.O به جراحی استخوان فک به صورت مورب گفته می‌شود.
جراحی هر دو فک
گاهی اوقات چون صورت فرد باریک و یا دراز است، و عدم تقارن دارد، متخصص جراحی هر دو فک به صورت همزمان را تجویز می‌کند. این روش معمولا بیشتر برای ایجاد تقارن و زیبایی در صورت است.
جراحی چانه
هنگامی که بیمار دارای چانه کوچک باشد، دکتر متخصص همراه عمل فک، جراحی چانه را نیز توصیه می‌کند. با این جراحی می‌توان کوچکی چانه را برطرف کرد. در این عمل جراحی یک تکه استخوان از جلوی فک را برش می‌دهند و آن را در جای جدید با پیچ ثابت می‌کنند.
مراقبت‌های مورد نیاز بعد از جراحی
معمولا دوره نقاهت جراحی فک حدود 6 الی 8 هفته است. از هفته دوم به بعد افراد می‌توانند به حمام بروند و کارهای روزانه خود را به راحتی انجام دهند. هرچند این دوره ممکن است بنا به شرایط بیمار کمی بیشتر یا کمتر شود. دکتر ارتودنسی بعد از عمل فک دستورالعمل‌هایی به بیمار می‌دهد تا آسیبی به فک وارد نکند:
- بعد از جراحی نیاز است تا بیمار مواد خوراکی مایع مصرف کند، و بعد از آن باید غذای نرم میل کند و به مرور غذاهای سخت را به برنامه غذایی خود اضافه کند
- مصرف داروها برای کنترل درد باید در راس زمان مقرر استفاده شود
- از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید
- استعمال دخانیات بعد از انجام عمل، به خصوص زمانی که زخم باز دارید شدیدا ممنوع است
- روی قسمتی که جراحی انجام شده به هیچ عنوان مسواک نکشید
- بعد از 24 ساعت از زمان جراحی، دهان خود را آب نمک بشویید
- التهاب لثه و فک بعد از عمل طبیعی است و حدودا 7 تا 10 روز بعد از بین می‌رود
- برای چک آپ و بررسی میزان اثر بخشی جراحی مدام به دکتر مراجعه کنید
عوارض عمل فک
مهارت دکتر جراح هنگام جراحی فک می‌تواند از عوارض عمل بکاهد و یا آن را از بین ببرد. هرچند برخی از مشکلات طبیعی است امکان بروز آن وجود دارد. این 3 عارضه از اصلی‌ترین عوارض عمل است:
- عفونت: در هر نوع جراحی امکان عفونت وجود دارد، از آنتی بیوتیک‌هایی که به شما داده می‌شود استفاده کنید تا این عارضه را از بین ببرید.
- خونریزی: امکان خونریزی تا چند روز و حتی چند هفته به صورت جزئی وجود دارد، و حتی ممکن است خون دماغ شوید. این خونریزی هنگامی باید غیر عادی به حساب بیاید که هنگام جراحی نیاز به تزریق خون داشته باشید.
- کاهش وزن: از آنجایی که بعد از عمل فک بسته می‌شود، شما نمی‌توانید غذایی بخورید و بیشتر باید از مایعات استفاده کنید. معمولا بین 2 تا 5 کیلو کاهش وزن بعد از عمل پیش بینی می‌شود.
سخن پایانی
عمل جراحی فک یک بحث تخصصی است و هرچه دکتر آن تجربه بیشتری داشته باشد، باعث خواهد شد عوارض عمل جراحی کاهش پیدا کند. این عمل برای رفع اختلالات فیزیکی و گفتاری انجام می‌شود، هرچند بسیاری از افراد به دنبال انجام آن برای زیبایی هستند که گاهی ممکن است نتیجه عکس بدهد به آسیب‌هایی منجر شود که دیگر قابل جبران نیست.
پاسخ به سوالات رایج درباره عمل فک و صورت
هر عملی با خطرات و عوارض احتمالی دارد به این معنی که ممکن است بیمار برخی از این عوارض و خطرات را تجربه کند یا نکند. اگر جراحی توسط یک فوق تخصص جراحی فک و صورت انجام شود که تجربه و مهارت بالایی در این زمینه دارد، عمل با کمترین عوارض و خطرات روبرو خواهد شد.
بسته به نوع مشکلی که بیمار دارد و شیوه جراحی که متخصص در پیش می گیرد، هزینه این جراحی متغییر است. برای اطلاع از هزینه نهایی باید ابتدا معاینات تخصصی صورت بگیرد.