تحلیل لثه چیست و چگونه باید آن را ترمیم کرد؟

تحلیل لثه یا (Gum recession) نوع رایجی از مشکلات دندانپزشکی است که در آن، حاشیه بافت لثه (که دندان ها را احاطه کرده) از بین رفته یا نازک می شود. اصطلاحاً به این مشکل عقب نشینی لثه نیز گفته می شود. زمانی که لثه تحلیل می رود، ریشه دندان ها نمایان می شود و مشکلات زیادی برای افراد ایجاد می شود.

اغلب افراد نمی دانند که تحلیل لثه دارند

با وجود اینکه عقب نشینی لثه ها یک مشکل رایج در میان ما انسان ها است، اما بسیاری از افراد، در مراحل اولیه، متوجه این وضعیت نیستند. دلیل این امر آن است که، تحلیل رفتن لثه خیلی جزئی و به تدریج رخ می دهد. و اغلب زمانی متوجه می شویم که کار از کار گذشته و تنها مداخله دندانپزشکی و یا مراجعه به دندانپزشک می تواند آن را ترمیم یا درمان کند.

اولین علامت عقب نشینی لثه معمولاً حساسیت دندان است. به جز این ممکن است متوجه شوید ریشه دندان در معرض دید قرار گرفته یا طول دندان کمی بیشتر از چیزی شده که قبلا بود.

علت تحلیل لثه یا عقب نشینی لثه چیست؟

عوامل متعددی به صورت مجزا یا همراه با مشکلات دیگری باعث تحلیل رفتن بافت لثه و نمایان شدن ریشه دندان می شوند. مهم ترین عوامل دخیل در این عارضه در ادامه توضیح داده شده اند.

بیماری های لثه و پریودنتال

ما چند نوع بیماری لثه داریم. جنجویت (التهاب لثه) و پریودنتیت (عفونت لثه) دو بیماری شایع لثه هستند. اولی چندان جدی نیست. اما دومی، می تواند مساله خطرناکی برای سلامتی شما باشد. علاوه بر این موارد سرطان لثه هم جزو بیماری های لثه و دهان محسوب می شود که می تواند باعث التهاب در دهان شود. که البته التهاب دهان و لثه تنها علامت سرطان لثه نیست.

این بیماری ها می توانند منشاء باکتریایی یا ویروسی داشته باشند و در صورت عدم درمان منجر به از بین رفتن بافت لثه و استخوان نگهدارنده دندان می شوند. بیماری های لثه مهم ترین و شایع ترین علت رکود، عقب نشینی یا تحلیل لثه هستند.

وراثت و ژنتیک

برخی افراد ذاتاً و به صورت ژنتیکی مستعد ابتلاء به بیماری های لثه هستند. حدود 30 درصد افراد در هر جامعه ای ممکن است به صورت ارثی به درجای از بیماری لثه مبتلا باشند.

افراط در مسواک زدن

بیش از حد مسواک زدن، وارد کردن فشار زیاد به دندان ها حین تمیز کردنشان، استفاده از مسواک های نامرغوب و موارد مشابه باعث تحلیل دندان و تحلیل لثه شوند. مسواک باید نرم باشد و بدون هیچ فشاری مسواک زده شود.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

کسانی که اصول  ابتدایی دهان و دندان (شامل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، استفاده از دهانشویه و …) را رعایت نکنند احتما به بیماری لثه و در نهایت تحلیل و عقب نشینی لثه دچار می شوند.

اگر مسواک نزنیم و سایر اصول بهداشتی را رعایت نکنیم کم کم پلاک دندانی سفت و سخت شده و در نهایت تبدیل به جرم سختی به نام تاتار می شود. تارتار علت تحلیل لثه در بسیاری از افراد است. این جرم روی دندان ها سفت شده و به سمت لثه ها حرکت می کند. در نهایت تارتار جرم باعث تحلیل لثه می شود.

تغییرات و نوسانات هورمونی

هم در خانم ها و هم در آقایان، دوره هایی وجود دارد که تغییرات هورمونی قابل توجه تر است. برای مثال در دوران بلوغ، طی دوران بارداری و یائسگی هورمون ها دچار تغییر و تحول زیادی می شوند. این تغییرات باعث حساس شدن لثه ها و تحلیل دندان می شوند.

استعمال دخانیات

کسانی که تمایل به استعمال محصولات دخالی شامل سیگار و قلیان دارند بیشتر از دیگران به افزایش پلاک دندان و تارتار کمک می کنند. خود دودِ این مواد به تنهایی می تواند باعث آسیب لثه ها و وادار کردنشان به عقب نشینی می شود. تقریبا اغلب افراد سیگاری با تحلیل لثه مواجه می شوند.

دندان قروچه

دندان قروچه یا براکسیسم به ساییده شدن دندان ها یه هم به صورت عمدی یا غیر عمدی در طول خواب یا بیداری گفته می شود. این کار به صورت غیر مستقیم باعث تحلیل لثه می شود.

کج بودن دندان ها و مشکلات مال اکلوژن

کج بودن دندان ها و همزمان جویدن غذا باعث وارد شدن فشار زیادی به لثه ها، خود دندان ها و استخوان نگهدارنده آن ها می شود. کسانی که دندان های کجی دارند اگر با کمک ارتودنسی دندان نامنظمی های دندانی خود را برطرف نکنند در نهایت با تحلیل لثه مواجه خواهند شد.

پیرسینگ زبان و دهان

سوراخ کردن لبف زبان و سایر بخش های دهان باعث وارد شدن فشار و آسیب از طرف جواهرات و المان های پرسینگ شده به لثه و تحلیل آن می شوند.

آیا تحلیل لثه بدون رسیدگی و مداخله درمان می شود؟

عقب نشینی لثه ها مشکلی کوچکی نیست که بخواهید از آن به سادگی چشم پوشی کنید. اگر فکر می کنید حتی به مقدار بسیار اندک با عقب رفتن لثه ها روبرو هستید حتما به یک کلینیک دندانپزشکی خوب مراجعه کنید تا پیش از پیشرفت مشکل و از بین رفتن بافت سالم لثه جلوی آن را بگیرید و آن را معکوس کنید.

در صورت عدم مداخله دندانپزشکی به زودی جیب های کوچکی (ساختاری که به آن جیب یا پاکت پریودنتال گفته می شود) ایجاد شده و باکتری های بیشتری در آن قرار می گیرند. این می تواند باعث عفونت شده و در نهایت بافت لثه و استخوان را آلوده کند.

درمان تحلیل لثه به چه صورت است؟

تحلیل خفیف لثه احتمالا توسط دندانپزشک و با روش هایی مانند جرم گیری دندان از بین می رود و خود به خود ترمیم می شود. در طی جرم گیری که به آن فرآیند اسکیلینگ و روت پلنینگ گفته می شود. پلاک، تارتار و جرم دندانی که به زیر خط لثه رسیده از بین برده می شوند. همچنین برای از بین بردن سایر باکتری ها و عفونت های باقی مانده آنتی بیوتیک تزریق می شود.

اما اگر رکود لثه به قدری زیاد باشد که به استخوان و دندان آسیب رسیده باشد با جرم گیری دندان نمی توان مشکل را برطرف کرد و باید برای ترمیم ساختارهای آسیب دیده مداخلات دندانپزشکی بیشتری در نظر گرفت.

روش های پیشرفته درمان تحلیل لثه کدامند؟

در موارد جدی برای ترمیم آسیب های وارده به لثه عقب رفته، جراحی لثه در نظر گرفته می شود. این جراحی اغلب تنها هدف درمانی دارد و نباید آن را با عمل های زیبایی لثه اشتباه گرفت.

عمل جراحی فلپ لثه (Open flap scaling and root planing)

محل این عمل را یک متخصص پریودنتیست (متخصص لثه) یا یک دندانپزشک باتجربه انجام می دهند. در این روش بخشی از بافت لثه برش داده می شود و پس از از بین بردن باکتری ها و تمیز کردن کامل محل جراحی، لثه بخیه زده می شود. اینکار به از بین رفتن پاکت پریودنتال و کاهش احتمال آن کمک می کند.

عمل جراحی بازسازی لثه و استخوان (Regeneration)

گاهی اوقات استخوان نگهدارنده دندان به دلیل عقب نشینی لثه دچار عفونت یا تحلیل می شود. در این شرایط عملی انجام می شود که بافت آسیب دیده لثه و استخوان را ترمیم می کند.

مشابه روش جراحی فلپ لثه، در این روش هم برشی روی لثه زده می شود و بعد از پاکسازی زیر لثه، مواد احیا کننده (شامل غشاء، بافت گیوندی، پروتیئن و …) که باعث تحریک استخوان سازی و ترمیم لثه می شود استفاده می شود. پس از قرار دادن مواد احیا کننده، لثه محکم دوخته می شود.

عمل جراحی پیوند لثه (Soft tissue graft)

در موارد جدی که بخشی از بافت لثه پس از تحلیل رفتن از بین رفته، جهت ترمیم نیاز به پیوند بافت است. چندین نوع پیوند بافت لثه وجود دارد که همگی در موارد مختلفی کاربرد دارند.

در هر صورت ممکن است متخصص لثه بخشی از بافت سقف دهان (که مشابه بافت لثه است) را برداشته و به محلی از لثه که دجار عقب نشینی و آسیب شده پیوند بزند.

چگونه و به چه روشی از تحلیل لثه پیشگیری کنیم؟

بهترین راه برای جلوگیری از عقب نشینی و تحلیل رفتن لثه ها مراقبت از دهان و دندان است. اگر هر روز مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و غذاهای سالمی مصرف کنید کمتر به چنین مشکلی بر میخورید.

به جز مراجعه منظم به کلینیک دندانپزشکی موارد زیر نیز میتوانند در پیشگیری از تحلیل لثه موثر باشند:

• ترک سیگار و همه انواع دخانیات
• عدم مصرف مواد مخدر
• داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل
• تغییر سبک زندگی
• انجام فرآیند های ترمیم و زیبایی دندان