علت تلخی دهان چیست و چطور باید آن را درمان کنیم؟

در داخل دهان ما پرزها و جوانه های زیادی وجود دارند که مسئول دریافت و انتقال مزه ها به مغز هستند. زمانی که چیزی می خوریم یا می نوشیم این جوانه ها باعث می شوند ما مزه آن چیز ها را متوجه شویم. اما چنانچه مشکلاتی در دهان و دندان پیش بیاید ممکن است این جوانه ها تحت تاثیر قرار گرفته و باعث شوند کیفیت درک مزه ها کم شده و یا به مشکل بخورد. در چنین مواقعی ممکن است ما احساس تغییر مزه ها به ترش، شیرین، فلزی یا تلخ داشته باشیم. ما کاری به سایر تغییر مزه ها نداریم ولی قرار است در این مقاله درباره تلخی دهان و دلایل احساس این مزه در دهان توضیحاتی ارائه شده است.

تلخی دهان نشانه چیست؟ (بررسی 13 علت اصلی طعم تلخ دهان)

بهداشت ضعیف دهان و دندان

عدم رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان می تواند باعث ایجاد پوسیدگی دندان ها، بیماری های لثه و سایر بافت ها داخل دهان شود. زمانی که هر یک از این مشکلات پیش بیاید معمولاً طعم دهان تغییر می کند. در چنین مواردی بسیار رایج است که تلخی دهان را تجربه کنیم و علت این تغییر مزه در وهله اول می تواند ناشی از بهداشت ضعیف دهان و دندان باشد.

این نوشته رو از دست ندید: روش های درمان پوسیدگی دندان ها

خشکی دهان

به خشکی دهان زیروستومیا هم گفته می شود. این مشکل زمانی ایجاد می شود که بزاق به اندازه کافی تولید یا ترشح نمی شود. بزاق می تواند در شرایط عادی با مرطوب نگاه داشتن دهان به کاهش باکتری ها و فعالیت آن ها کمک کند اما زمانی که بزاق به اندازه کافی تولید نشود باکتری ها بیشتر شده و فعالیتشان افزایش میابد.

افراد مبتلاً به خشکی دهان احساس چسبندگی و خشکی در دهان خود می کنند و معمولاً در طول روز با بوی بد دهان یا تلخی دهان نیز مواجه می شوند. خشکی دهان در کل می تواند ناشی از عواملی مانند مصرف برخی داروها، بیماری ها، مصرف دخانیات و … باشد. همچنین در صورت گرفتگی بینی ممکن است فرد دچار خشکی دهان شود زیرا تنفس از طریق دهان می تواند آن را خشک کند. خشکی دهان یکی از علل اصلی تلخی دهان در طول روز است.

این نوشته رو از دست ندید: درمان خشکی دهان

سندروم سوزش دهان

همانطور که از نامش پیدا است این سندروم وضعیتی است که در آن، دهان افراد مبتلا دچار سوزش می شود. احساس سوزش دهان می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد اما در کل شبیه خوردن فلفل است. برخی از افراد ممکن است به جز سوزش دهان، متوجه احساس تلخی دهان و یا ترشی آن شوند.

عفونت دستگاه تنفس

عفونت‌های باکتریایی در دستگاه تنفسی فوقانی (مانند سرماخوردگی، رینیت، سینوزیت یا لوزه‌ها) به دلیل محصولات جانبی تولید شده توسط باکتری‌ها می‌توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. در واقع این بیماری ها می توانند به شدت جوانه های چشایی را نیز تحت تاثیر قرار بدهند و بنابراین محصولات جانبی که توسط باکتری ها ایجاد می شود را به صورت تلخی یا مزه فلزی احساس می کنند.

مشکلات کبد

کبد ارگان بسیار مهمی در بدن است و بسیاری از فعالیت های حیاتی بدن در این ارگان گوارشی صورت میگیرد. زمانی که کبد به خوبی فعالیت نکند، بدن شروع به تجمع مقادیر زیادی آمونیاک می کند. آمونیاک تقریبا یک ماده سمی است و توسط کبد به اوره تبدیل شده و اوره نیز از از طریق ادرار از بدن دفع می شود. زمانی که سطح آمونیاک در بدن زیاد شده و بدن موفق به دفع آن به صورت اوره نشده باشد، باعث تغییر طعمی مشابه ماهی یا پیاز در دهان می شود. گاهی اوقات حتی می تواند باعث تلخی دهان نیز شود.

تلخی دهان و معده

به بازگشت محتویات معده (همراه با اسید) به مری و گلو (اصطلاحاً) رفلاکس اسید معده گفته می شود که به صورت خلاصه (GERD) نیز خوانده می شود. رفلاکس یکی از علل اصلی تلخی دهان است.

رفلاکس زمانی رخ می دهد که اسفنکتر (دریچه میانی بین معده و مری) ضعیف شده و به راحتی اجازه ورود اسید و صفرا را به مری و گلو می دهد. رفلاکس مری را تحریک کرده و باعث ایجاد درد و  سوزش در قفسه سینه و شکم می شود. اگر درباره تلخی دهان و معده مشکلی دارید حتماً باید با یک پزشک یا متخصص گوارش یا داخلی صحبت کنید. در این خصوص حتما به دندانپزشک نیز مراجعه کنید زیرا رفلاکس می تواند به مرور زمان باعث تحلیل و پوسیدگی دندان شود.

مکمل های ویتامینی

برخی از مکمل های ویتامینی که حاوی مقادیر زیادی مواد فلزی مانند روی، مس، آهن یا کروم هستند، می توانند طعم فلزی و تلخی را در دهان ایجاد کنند. این عارضه جانبی بسیار رایج است و معمولاً پس از جذب کامل مکمل در بدن ظاهر می شود.

بارداری

یکی از علائم شایع مخصوصاً در 3 ماهه نخست بارداری، احساس طعم فلزی یا تلخی در دهان است. تغییر مزه معمولاً به دلیل تغییرات یا نوسانات هورمونی ایجاد می شود. همین امر باعث می شود که خانم های باردارد در طول بارداری از برخی مزه ها بیشتر خوششان بیاید و برخی دیگر از مزه ها برایشان منزجر کننده باشد. بنابراین تلخی دهان و بارداری با هم ارتباط دارند و بعد از اتمام زایمان همه چیز دوباره بهبود یافته و دیگر مزه فلزی یا تلخی احساس نخواهد شد.

یائسگی

برخی از خانم هایی که در دوره یائسگی یا منوپوز قرار دارند ممکن است از طعم تلخ دهان شکایت داشته باشند. این حس می تواند نشان دهنده سطح پایین هورمون استروژن بدن باشد. کاهش سطح این هورمون می تواند به خودی خود باعث ایجاد سندورم سوزش دهان شود. این سندروم همانطور که گفته شد باعث خشکی دهان و در نتیجه احساس تلخی دهان می شود.

استرس و اضطراب

استرس نوعی فشار روحی و روانی است و ناشی از تغییرات هورمونی است. اگر استرس به اندازه باشد برای سلامتی و بقای ما ضروری است اما اگر بیش از حد شود و یا همراه با اضطراب بیاید می تواند باعث خشکی و تلخی دهان نیز شود.

درمان های سرطان (ایا تلخی دهان نشانه سرطان است؟)

بیماران سرطانی معمولا تحت پرتودرمانی و یا شیمی درمانی قرار می گیرند. این درمان ها می تواند روی جوانه های چشایی زبان تاثیر گذاشته و آن ها را تحریک کند. بعد از این اتفاق ممکن است حتی با خوردن یا نوشیدن یک خوراکی و نوشیدنی ساده تلخی دهان را احساس کنید. بنابراین تلخی دهان نشانه سرطان نیست بلکه به دلیل درمان های انجام شده برای از بین سرطان ممکن است در بعضی از بیماران ایجاد شود. بعد از توقف درمان ها و بهبود سرطان این علامت نیز از بین می رود.

مصرف آنتی بیوتیک ها و داروهای ضدافسردگی

داروها پس از مصرف شدن جذب بدن شده و محصولات جانبی آن ها پس از استفاده از بدن خارج می شود. این محصولات می توانند از طریق ادرار، مدفوع، عرق و یا از طریق بزاق خارج شوند. برخی از داروهایی که بعد از جذب شدن از بزاق خارج می شوند می توانند باعث تلخ شدن دهان شوند. به عنوان مثال داروهای زیر اینگونه هستند:

• آنتی بیوتیک ها (مانند تتراسایکلین ها)
• داروهای نقرس (مانند آلوپورینول)
• لیتیوم
• برخی داروهایی که برای بیماری های قلبی تجویز می شوند.
• داروهای ضد افسردگی

آسیب عصبی (آیا اعصاب و تلخی دهان با هم مرتبط هستند؟)

ما حس چشایی خود را مدیون جوانه های روی زبان خود هستیم. و مانند تمام حواس دیگرمان، این جوانه ها به طور مستقیم در ارتباط با مغر هستند. هر گونه آسیب عصبی که باعث شود پیام ها از این جوانه به مغز نرسند می تواند موجب تغییر مزه ها شود. به عنوان مثال آسیب ها یا بیماری های عصبی زیر می توانند باعث تلخ شدن دهان ما شوند:

• صرع
• اسکلروز چندگانه
• تومورهای مغزی
• فلج بل
• زوال عقل و آلزایمر

از میان موارد بالا ممکن است هر کدام بتوانند باعث تلخی دهان شوند.

چطور از طعم تلخ دهان پیشگیری کنیم؟

فرقی نمی کند چه چیزی باعث تلخ شدن دهان شما در طول روز می شود. علت هر چه که باشد شما می توانید با دنبال کردن چند نکته ساده زیر از بروز این طعم بد در دهان خودداری کنید:

مایعات بیشتری بنوشید

نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات شفاف دیگر می تواند به افزایش تولید بزاق و مرطوب شدن هرچه بیشتر دهان منجر شود. اینکار باعث افزایش آب بدن و تکرر ادارد نیز می شود. تکرر ادرار به نوبه خود می تواند به دفع ناخالصی هایی که ممکن است به منجر به تلخ شدن دهان شما شده باشد، کمک کند. افزودن کمی آب لیمو به آب نیز ممکن است به کاهش طعم بد دهان شما کمک بیشتری کند.

آدامس بدون قند بجوید

یکی از بهترین روش های افزایش بزاق دهان جویدن آدامس است. اما جویدن آدامس های معمولی شیرین و حاوی شکر توصیه نمی شود زیرا همین شیرینی می تواند باعث تغییر طعم دهان و افزایش پوسیدگی دندان ها شود. بهتر است آدامس های بدون قند بجوید. یا اگر میخواهید آدامس شیرین باشد، آدامس های حاوی قند بی خطر و مفید زایلیتول را بجوید.

بهداشت دهان و دندان را بیشتر رعایت کنید

هیچ چیزی مانند دنبال کردن یک روتین ساده بهداشت دهان و دندان نمی تواند به پیشگیری از مشکلات احتمالی کمک کند. مسواک زدن با خمیر دندان های مناسب و نخ دندان به صورت منظم می تواند به شما در پیشگیری از پوسیدگی دندان، مشکلات لثه و یا تلخی دهان کمک زیادی کند. همچنین مراجعه منظم به دندانپزشک و یا استفاده از دهانشویه های آنتی باکتریال می تواند یک روش پیشگیرانه دیگر باشد.

تغییرات مثبتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید

برای پیشگیری و یا حتی درمان تلخی دهان بهتر است از مصرف غذاهای تند یا چرب که باعث رفلاکس اسید می شوند خودداری کنید. حتی اگر رفلاکس معده دلیل طعم بد دهان شما نباشد، ولی این مساله می تواند علائم شما را بدتر کند. تا آنجا که ممکن است مصرف ادویه ها را نیز کاهش دهید (دست کم تا مدتی).

سیگار نکشید

از آنجا که خود سیگار می تواند باعث بوی بد دهان و تغییر طعم ان شود، ترک سیگار می تواند به خودی خود باعث درمان بوی بد دهان و مزه تلخ ان شود.

پاسخ به سوالا رایج درباره طعم تلخ دهان